KAYNAK – EĞİTİM AJANSI
Gençlerimize Eğitim Sistemimiz İçerisinde Demokrasi ve Yurttaşlık Bilincini Verebiliyor muyuz?
CHP Genel Sekreteri Prof. Dr. Kamil Okyay Sındır akademisyen kimliğinden dolayı eğitim konularıyla da yakından ilgilenen ve eğitime önem veren bir siyasetçidir. Sındır’ın referandum süreci boyunca altını çizdiği önemli konulardan biri de gençlerimize eğitim sistemimiz içerisinde demokrasi ve yurttaşlık bilincini ne kadar verebildiğimizdi. Sındır, tüm referandum boyunca milletvekilliği yaşının 18‘e indirilmesi üzerinden, gençlerimizin her zaman önünü açmamız gerektiğini, gençlerin ülkemizin her alanı için çok önemli bir güç olduğunu vurgulamıştır. Diğer taraftan 18 yaşına gelmiş bir gencin gerek ailede gerek okulda eğitim sistemi içerisinde, demokratik kültürü ne kadar benimsediği, yurttaşlık, insan hakları gibi kavramları ne kadar öğretebildiği veya eleştiren, sorgulayan, kendi ayaklarının üzerinde durabilen bireyler yetiştirebiliyor muyuz ki; 18 yaşına geldiğinde milletvekili olabilsin ve ülkenin geleceğine yön verebilsin gibi konuların altını çizmişti. Bu anlamda istedik ki eğitim sistemimizin, 18 yaşına gelmiş kişinin yurttaşlık bilincinin oluşması adına nasıl bir demokrasi eğitimi verdiği bağlamında demokratik eğitimi ele alalım.
18 yaşındaki birinin yaşam tecrübesi milletvekili olmaya ve ülkenin geleceğine yön verecek olgunlukta mıdır? Diğer taraftan bu yaştaki birinin önünde üniversite eğitimi ve askerlik gibi pek çok engel olabilir. Ayrıca 18 yaşında biri milletvekilliği yaptıktan birkaç sene sonra emeklilik hakkı kazanacak, vekilliği döneminde elde edeceği olanaklarla da hayatının sonuna kadar çalışmadan geçinebilecektir. Bu da kişiyi ereksiz kılabilir. Bu eşitsizliklere de yol açacaktır, yaşıtlarının bir ömür boyu çalışmak zorunda olduğunu düşündüğümüzde. Bir de acaba kaç kişiye 18 yaşında milletvekili olma şansı tanınacak, yoksa bu madde geçti ama kimse milletvekili yapılmayacak mı ya da sadece birilerine yakın gençlerin mi önü açılacak?
Dünyada Seçilme Yaşı Ne Durumda?
Aslında bu konuyla ilgili tartışmalar dünyada da sürüyor. Seçilme yaşının 18 olmaması gerektiğini savunan ülkelerin ana argümanı milletvekilliğinin tecrübe gerektirdiği; ama 18 yaşındaki bir gencin bu tecrübe ve olgunlukta olmayacağı düşüncesidir. Seçilme yaşının 18 olması gerektiğini düşünen ülkeler ise, 18 yaşına gelen birinin reşit olduğunu; bunun da herkesle eşit hakka sahip olmak için yeterli olduğunu savunuyorlar. Yani seçme hakkı var ise seçilme hakkı da olmalı diyorlar. Dünyada ülkelerin %89’u seçilme yaşını 18, 21 veya 25 olarak kabul etmektedirler. Dünyada 51 ülkede seçilme yaşı 18 iken en genç seçilme yaşı 17 ile Kuzey Kore’dedir. Özellikle Batı ve Orta Avrupa ülkelerinde 18 yaş sınırını kullanan 28 ülke bulunmaktadır. Bu bilgilerin ışığında eğitim sistemimizin içinde demokratik eğitimin ne olduğunu, nasıl kazandırılabileceğini ele almaya çalışalım.
Demokratik Eğitim Nasıl Olmalıdır?
Demokratik eğitim, demokrasinin ilke ve kurallarının, insan haklarının, yaşatılarak öğretildiği eğitimdir. Demokratik eğitimin hedefi, bağımsız, dünyaya bakışında eleştirel ve çözümleyici olan ve demokrasinin kuralları ile uygulamalarını derinlemesine bilen yurttaşlar yetiştirmektir.Demokratik eğitimin bazı ilkeleri; ‘Öğrenciden ya da katılımcıdan başlanır. Kimseye ayrıcalık yoktur, herkes aynı haklara sahiptir. Her bireyin kişiliğine saygı esastır. Yasa ve kurallara uyulur; ancak bunlardan değiştirilmesi istenenler olursa, öğrenciler bunlarla ilgili görüşlerini özgürce açıklarlar. Demokrasinin olmazsa olmazı olan etik değerler öğrencilere verilir ve bu değerler okulda yaşatılır. Bireyin yeteneklerini, sahip olduğu kapasite oranında geliştirmek amaçlardandır. Demokrasilerde karar veren, toplumun bireyleri ya da onların seçtikleri kişiler olduğu gibi, demokratik eğitimde de öğretmenlerin rehberliğinde öğrencilerin kendi kararlarını vermeleri sağlanır.’ şeklindedir. Seçme ve seçilme, eleştirme ve eleştirilme, sorumluluk duygusu, kendine güven duygusu, yardımlaşma duygusu, arkadaşlık, adalet, zihinsel eğitim, toplumsal eğitim ve ahlak eğitimi; demokratik eğitimin önemli kavramlarıdır.
Eğitim Sistemimizde ve Okullarımızda Demokratik Eğitimi Nasıl Hakim Kılabiliriz?
Demokrasinin işlemesi eğitim düzeyi yüksek yurttaşlara bağlıdır. Ancak bireylere demokrasinin öğretilmesi ve bireylere demokratik ortam yaratılarak demokrasiyi yaşam biçimi haline dönüştürmeleri de, eğitimle mümkündür. Kısacası demokrasinin işleyişinin önündeki engeller demokrasiyle ortadan kaldırılabilir. Eğitim sistemimizde ve okullarımızda demokratik eğitimi şu şekilde hakim kılabiliriz: Eğitim sistemi ve okulun yönetimi demokratik ilkeler ışığında işlemelidir. Kararları uygulayacak ve karardan etkilenecek kişiler karar alma süreçlerine dahil edilmelidir. Eğitim yöneticileri ve okul yöneticileri, siyaset kurumunun isteklerine göre değil, eğitim yönetimi alanında uzmanlık ve yeterliliğe göre göreve getirilmelidir. Eğitim yöneticileri bu yeterlilikleri taşıyanlar arasından, öğretmenlerce seçilmelidir. Okullarda öğrencilerin demokrasiyi yaşamaları için, sınıf başkanları genel seçimlerde olduğu gibi seçilmelidir. Veliler eğitim sürecinde aktif görev almalıdır. Okullardaki eğitsel kollar, demokrasi ilkelerinin yaşama geçirilmesi için de kullanılmalıdır.
