Yalnızken Sen, Sen Değilsin. Okullar Seni Sen Yapar Gideceğiniz Okul Kaderinizi Belirliyor
Geçen sene Bursa’daki okulların bazılarında ‘Dombra’ şarkısı teneffüs müziği olarak çalınıyor diye birtakım girişimler olmuştu. Diğer taraftan Samsun’un Alaçam ilçesindeki Cumhuriyet İlkokulu’nda 6 yıl önce başlatılan proje kapsamında öğrenciler, zil sesi olmadan derse girip çıkıyorlardı. Yani zil çalmayan bir okul…
Buradan hareketle istedik ki akademisyen eğitim sosyoloğu Mustafa Sever’in araştırmaları merkezli okul zilleri nedir, neyi temsil eder ve okullarda çalınan okul zilleriyle, öğrenci, okul profilleri arasında nasıl bir ilişki var ele alalım. Okul zili yüzeysel olarak bakıldığında öğrenci ve öğretmenlerin düzenli olarak derse girip çıkmaları için bir araçtır. Ama son yıllarda ülkemizde okul zili olarak düz zil yerine çeşitli şarkılar kullanılmaktadır. Ee doğal olarak bu şarkılı ziller okulun kültürüne, öğrenci, öğretmen ve veli profiline dair de ipuçları vermektedir.
Okul Zili Olmayan Okul Olur mu?
Okul zilleri derse düzenli girip çıkmayı düzenliyorsa, okul zili olmayan okul olmaması gerekir. Ama okul zili olmayan okullarımızda var. Örneğin Ankara’daki fen lisesinin ve sosyal bilimler lisesinin okul zili yok. Ya da yukarıda sözü edilen Samsundaki zilsiz okul örneği. Buradaki öğrenciler okul zili olmamasına rağmen derslere geç gelmiyorlar ve adeta üniversitedeymiş gibi zilin sorumluluğunu kendileri alıp, derse girip çıkmalarını kendileri ayarlıyorlar. Okul zili olarak çalınan şarkılar yoğun olarak okulların iklimleri hakkında da bilgi veriyor. Örneğin Güzel Sanatlar Liselerinde daha çok klasik müzikler okul zili olarak kullanılır. Bazı meslek liselerinde Ankara havalarını okul zili olarak görebilirsiniz. Bütün okul türlerinde şu zil çalar, bu zil çalar gibi genelleyemeyiz ama bunlar da bir gerçeklik. İmam Hatip Liselerinin bir kısmında Dombrayı ya da Diriliş Ertuğrul’u okul zili olarak dinleyebilirsiniz.Aşağıdan yukarıya yukarıdan da aşağıya sosyal kesimlerin keşişim kümesi diyebileceğimiz Anadolu Liselerinde yoğunlukla Hande Yener ve Barış Manço’nun okul zili olduğunu görürsünüz.
Yalnızken Sen, Sen Değilsin. Okullar Seni Sen Yapar
Okullar sadece okul değildirler, okullar birer yaşam alanıdırlar. Öğrencilerin kişiliklerinin ve kültürlerinin oluşmasında okulların ciddi rolü vardır. Okullar öğrencileri öğrenci yapar. Yani yalnızken sen sen değilsin, okullar seni sen yapar.Okul türlerine göre incelendiğinde görülecektir ki öğrencilerin teneffüslerde neler yaptığından, okul tuvaletlerinin kullanımına, öğrencilerin nerelerde gizli sigara içtiğine, her şey okuldaki kültürü, okul yaşam biçimini ve okulun türünü ele verecektir. İyidir ya da kötüdür anlamında değer yargısı belirterek söylemiyorum. Ama fen liselerinde ve sosyal bilimler liselerinde daha fazla uzun saçlı erkek öğrenci görülecektir. Okul kültürünün kodlarından dolayı meslek liselerinde daha az uzun saçlı erkek öğrenci görülecektir. Bakınız okul türlerine göre saç biçimleri bile değişiyor. Örneğin okul türlerine göre tuvalet kapılarının arkasında yazan yazıların bile farklılaştığı görülecektir.
Posta Kodunuz Kadar Başarılı Olursunuz
Ailelerin okul tercihi ne olursa olsun öğrenci daha çok kendi posta kodunun yani ikamet ettiği çevrede bir okula gitmektedir. Okulunuz Fen Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, Güzel Sanatlar Lisesi, Anadolu Lisesi, İmam Hatip Lisesi veya Meslek Lisesi olsun fark etmiyor. Gideceğiniz okul kendi sosyoekonomik çevrenizde bir okul ve bu aslında kaderinizi belirliyor. Büyük olasılıkla kimlerin hangi okullara girip ne çıkacakları belli, seçecekleri meslekler dahil. Bu nedenle aslında posta kodunuz kadar başarılı oluyorsunuz.
Başlangıçlar ve Eğitimimiz Güzel Olsun Diye…
Anlıyoruz ki okul türüne ve okulun hangi sosyoekonomik bölgede olduğuna göre okullarda çalan okul zillerine, öğrencilerin yaptıkları esprilere, öğrencilerin dinledikleri müziklere, satranç oynamalarına, çaldıkları müzik aletlerine, kütüphanelere her şey değişiyor. Çocukların yaşam alanları değişiyor. Emin olun çocukların selam verme biçimlerinden, saç kesimlerine, giyimlerine her şey değişiyor. Yani aslında bütün her şey kayıt için belirli okulları işaret ediyor, öğrencilerimize. Öğrencinin ne kadar kitap okuyacağını, şiir bilip bilmeyeceğini, yazıp çizeceğini, ailelerin sosyoekonomik durumları ve gittikleri okul türleri ve adresleri belirliyor. Okul zili deyip geçmemeli, bu konularda ciddi araştırmalar yapmalıyız…
Okullar Kültürleri Bir Ulusun Geleceğini Belirler
Okulların; bir takım kural, gelenek, görenek ve ahlak ilkelerinden oluşan, kişilerarası ilişkilerden etkileşen, okul kimliği diyebileceğimiz okul kültürü eğitim sistemimiz ve öğrencilerimiz adına önemlidir. Okulun tüm bileşenleri arasındaki yoğun etkileşim ve iletişim öğrencinin yaşama bakışını ciddi bir biçimde etkilemektedir. Okul kültürü adeta okulun ayırt edici karakteridir ve de okul kültürü okulun fiziksel yapısından çok yönetici-öğretmen-öğrenci ilişkisinden kaynaklanır. Okulların adeta yaşayan kişilikleri ve duyuları vardır. Bu nedenle okul zili deyip geçmemeli… Okul zili aslında tüm yaşama bir bakıştır. Bu nedenle bir okul bütün öğrencilerin, bütün öğrenciler de bir ulusun geleceğini belirler. Türkiye Hepimizin Eğitim Hepimizin…
